o Η σημαντικότητα των ορίων και η αρμονική τους συνύπαρξη με την αγάπη:
Τα όρια είναι κρίσιμα για τα παιδιά καθώς παρέχουν μια αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας, βοηθώντας τα να κατανοήσουν τι αναμένεται από αυτά και ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή ή μη ώστε να προστατεύονται. Επίσης, ο καθορισμός ορίων αναπτύσσει τις κοινωνικές δεξιότητες. Διδάσκει στα παιδιά να σέβονται τον προσωπικό χώρο, τις απόψεις και τα υπάρχοντα των άλλων, θέτοντας τις βάσεις για μετέπειτα υγιείς σχέσεις στη ζωή τους.
Τα σαφή όρια βοηθούν τα παιδιά να μάθουν τον αυτοέλεγχο και την αυτοπειθαρχία. Όταν γνωρίζουν τα όρια, μπορούν να αναπτύξουν ένα αίσθημα ευθύνης και να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους ενώ παράλληλα βοηθούν στη συναισθηματική τους ρύθμιση. Σκιαγραφούν ένα πλαίσιο για το χειρισμό των συναισθημάτων και μαθαίνουν στα παιδιά την ενσυναίσθηση, δηλαδή την κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων.
Παράλληλα, τα όρια που θέτονται από την οικογένεια επιτρέπουν στα παιδιά να εξερευνήσουν εντός ασφαλών ορίων. Αυτό βοηθά στην οικοδόμηση της ανεξαρτησίας και των δεξιοτήτων λήψης αποφάσεων και μέσω της συνέπειας της οριοθέτησης, αναδύεται μια προβλεψιμότητα, η οποία είναι απαραίτητη για τη συναισθηματική ευημερία των παιδιών, καθώς το να γνωρίζουν τι να περιμένουν βοηθά στη μείωση του άγχους και του στρες. Ωστόσο, οφείλουμε να επιδείξουμε ενσυναίσθηση και κατανόηση προς τα παιδιά, εάν εκφράζουν σύγχυση ή απογοήτευση σχετικά με τα όρια. Αναγνωρίστε τα συναισθήματά τους ενώ εξηγείτε με ήρεμο τρόπο τους λόγους πίσω από τα όρια.
Τα όρια, είναι σημαντικό να θεσπίζονται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και να επικοινωνηθούν αποτελεσματικά και με σαφήνεια. Ταυτόχρονα, καίριας σημασίας είναι να εξισορροπηθούν τα όρια με τη φροντίδα και την κατανόηση για να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν σεβασμό και κατανόηση.
Συγκεκριμένα, θέλουμε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα όρια δεν αφορούν την έλλειψη αγάπης ή την επιβολή στείρων κανόνων αλλά έναν τρόπο έκφρασης φροντίδας και διασφάλισης της ασφάλειας. Έτσι καλό θα ήταν να μιλήσετε στα παιδιά σας για τα όρια με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία τους και να εξηγήσετε ότι τα όρια τίθενται επειδή νοιάζεστε για την ευημερία τους και θέλετε να τα κρατήσετε ασφαλή. Δεν αντικατοπτρίζουν την αγάπη σας για αυτά. Δώστε τους να καταλάβουν ότι η αγάπη είναι συνεχής και άνευ όρων, ενώ τα όρια έχουν τεθεί για να τα καθοδηγούν και να τα προστατεύουν. Εκφράστε επανειλημμένα την αγάπη και τη φροντίδα σας για αυτά τόσο προφορικά όσο και με πράξεις.
Φυσικά, το πιθανότερο είναι να χρειαστεί χρόνος για τα παιδιά να κατανοήσουν πλήρως την έννοια των ορίων και να τη διαχωρίσουν από τα συναισθήματα απόρριψης. Η υπομονή, η συνεχής επικοινωνία και το υποστηρικτικό περιβάλλον είναι ζωτικής σημασίας για να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν ότι τα όρια και η αγάπη μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά.
o Πως θέτω υγιή όρια στα παιδιά;
Ο καθορισμός υγιών ορίων στα παιδιά περιλαμβάνει έναν συνδυασμό σαφούς επικοινωνίας, συνέπειας, ενσυναίσθησης και θετικής ενίσχυσης. Ακολουθούν ορισμένα βήματα που θα σας βοηθήσουν να θέσετε υγιή όρια:
Να είστε σαφείς και συγκεκριμένοι: Μιλήστε τους ξεκάθαρα και όσο πιο απλά γίνεται. Να είστε συγκεκριμένοι σχετικά με το ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και ποια όχι. Για παράδειγμα, αντί να πείτε «Να είσαι καλό παιδί», προσδιορίστε ποιες συμπεριφορές περιμένετε, όπως «Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε, μιλάμε ευγενικά».
Θέστε ρεαλιστικές προσδοκίες: Προσαρμόστε τα όρια στην ηλικία, τις ικανότητες και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Οι προσδοκίες πρέπει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλες.
Πρότυπο μίμησης: Τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας. Εφαρμόστε στη ζωή σας τη συμπεριφορά που θέλετε να δείτε στο παιδί. Αν περιμένετε να σας σέβονται, δείξτε σεβασμό στις αλληλεπιδράσεις σας με τα ίδια και με τους άλλους.
Η συνέπεια είναι το κλειδί: Επιβάλλετε τα όρια με συνέπεια. Τα παιδιά χρειάζονται προβλεψιμότητα για να κατανοήσουν και να σέβονται τα όρια. Εάν οι κανόνες αλλάζουν συχνά, μπορεί να τους μπερδέψει.
Εξηγήστε τους λόγους: Βοηθήστε τα παιδιά να κατανοήσουν τους λόγους πίσω από τα όρια. Εξηγήστε γιατί ισχύουν ορισμένοι κανόνες, συνδέοντάς τους με την ασφάλεια, το σεβασμό ή το ενδιαφέρον για τους άλλους.
Ενθαρρύνετε την επικοινωνία: Δημιουργήστε ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν άνετα να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Ακούστε ενεργά και με σεβασμό όταν έχουν ερωτήσεις ή ανησυχίες σχετικά με τα όρια.
Χρησιμοποιήστε Θετική Ενίσχυση: Αναγνωρίστε και επαινέστε τις προσπάθειές τους όταν ακολουθούν τα όρια. Η θετική ενίσχυση ενθαρρύνει την καλή συμπεριφορά πιο αποτελεσματικά από το να εστιάζει αποκλειστικά σε αρνητικές συνέπειες.
Να είστε σταθεροί αλλά ευγενικοί: Όταν επιβάλλετε τα όρια, να είστε σταθεροί αλλά συμπονετικοί. Αποφύγετε τη σκληρότητα ή την ντροπή. Αντίθετα, χρησιμοποιήστε έναν ήρεμο και διεκδικητικό τόνο.
Προσαρμόστε ανάλογα όταν είναι απαραίτητο: Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και οι συνθήκες αλλάζουν, να είστε ανοιχτοί στην προσαρμογή των ορίων. Η ευελιξία είναι σημαντική, ενώ διατηρείται η συνέπεια.
Συμμετοχή στη διαδικασία: Καθώς τα παιδιά ωριμάζουν, εμπλέξτε τα να θέσουν κάποια όρια. Αυτό τους ενδυναμώνει, ενθαρρύνει την υπευθυνότητα και ενισχύει την κατανόησή τους για τη σημασία των ορίων.
Τέλος, χρειάζεται να καταλάβετε και οι ίδιοι πως ο καθορισμός ορίων δεν έχει να κάνει με τον έλεγχο. Έχει να κάνει με τη διδασκαλία του σεβασμού, της ασφάλειας και της ευθύνης. Γι’ αυτό ακόμα κι αν υπάρξουν στιγμές που τα όρια δεν τηρήθηκαν (πράγμα πολύ πιθανόν να συμβεί) θυμόμαστε πως η υπομονή, η κατανόηση και η επανάληψη των ορίων είναι πολύτιμα εργαλεία.
Η επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου
Κωνσταντίνα Τζιωρτζιώτη
Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια
Comments